Inhoud

• Wat is bloedarmoede?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Bloedarmoede

Wat is bloedarmoede?

Bloedarmoede betekent dat er te weinig hemoglobine (Hb) in uw bloed zit.
Hemoglobine brengt zuurstof van uw longen naar alle cellen van het lichaam. Minder zuurstof in het lichaam zorgt voor de klachten bij bloedarmoede. 

Met bloedonderzoek kan het Hb gemeten worden:

• Mannen hebben bloedarmoede als het Hb lager is dan 8,5 mmol/l.
• Vrouwen hebben bloedarmoede als het Hb lager is dan 7,5 mmol/l.
• Voor zwangeren en kinderen zijn er andere getallen.

Om hemoglobine te maken heeft het lichaam ijzer, vitamine B12 en foliumzuur nodig.  

De medische term voor bloedarmoede is anemie.

Bloedarmoede kan komen door:

1. te weinig ijzer in het lichaam (dit komt het meest voor)
2. te weinig vitamine B12 of foliumzuur
3. een ziekte

1. Te weinig ijzer in het lichaam

IJzer is heel belangrijk om hemoglobine te kunnen maken. Als er te weinig ijzer in het lichaam is, kan er niet genoeg hemoglobine gemaakt worden.

Het lichaam kan te weinig ijzer hebben in de volgende situaties:

• U verliest veel bloed doordat u vaak lang en heftig ongesteld bent. Dit is bij vrouwen de meest voorkomende oorzaak. 
• U verliest langere tijd kleine beetjes bloed via uw maag of darmen. Dit kan gebeuren zonder dat u het merkt.  Bijvoorbeeld door de pijnstillers ibuprofen en diclofenac. Of bij een ziekte van de maag of darmen, zoals maagkanker. 
  Dit is vaak de oorzaak bij vrouwen en mannen ouder dan 50 jaar. 
• U heeft veel bloed verloren door een operatie, bevalling of miskraam.
• Soms heeft het lichaam meer ijzer nodig dan er binnenkomt met eten. Dit is bijvoorbeeld zo als een kind snel groeit en bij zwangere vrouwen.
• Iemand eet jarenlang heel weinig voeding waar ijzer inzit.
• Bij sommige ziektes kan uw lichaam ijzer niet goed opnemen in de darmen.

2. Te weinig vitamine B12 of foliumzuur

• Te weinig vitamine B12 komt meestal door een ziekte van de maag of darmen (zoals atrofische gastritis of de ziekte van Crohn). Er kan dan niet genoeg vitamine B12 worden opgenomen.
• Soms is te weinig vitamine B12 in de voeding de oorzaak. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij veganisten, alcoholisten en mensen met heel weinig eetlust of die streng aan de lijn doen. 
• Ook medicijnen kunnen zorgen voor te weinig vitamine B12 in het lichaam, zoals maagmedicijnen (bijvoorbeeld omeprazol of pantoprazol) en het diabetesmiddel metformine.
• Te weinig foliumzuur komt door vaak te veel alcohol en/of te weinig voeding waar dit inzit, zoals asperges, spinazie, volkorenbrood en bonen.

3. Een ziekte 

• Een langdurige ziekte, zoals reuma of kanker. 
  De ziekte zorgt ervoor dat hemoglobine niet goed gemaakt wordt. Ook worden rode bloedcellen sneller afgebroken. 
• Een erfelijke ziekte, zoals sikkelcelziekte en thalassemie. Deze ziekten komen meer voor bij mensen uit Suriname, Afrika en landen rond de Middellandse zee. 
• Een ontsteking, zoals oorontsteking of buikgriep. Vooral kinderen kunnen na zo’n ontsteking tijdelijk bloedarmoede hebben. 
• Een behandeling met chemotherapie bij kanker. 

Kan ik er zelf iets tegen doen?

Als u gezond eet, krijgt u meestal genoeg ijzer, vitamine B12 en foliumzuur binnen.

In de volgende situaties is het verstandig extra producten te eten waar veel ijzer, vitamine B12 en foliumzuur in zit:

• U verliest veel bloed als u ongesteld bent. 
• U bent veganist. 
• U bent zwanger.
• U heeft een langdurige ziekte. 

Waar zit veel ijzer in?

• in vlees 
• in peulvruchten, zoals bruine en witte bonen, linzen en sojabonen
• in veel groenten, met name andijvie, artisjok, broccoli, courgette, doperwten, druivenblad, postelein, tomatenpuree, raapstelen en schorseneren
• in noten
• in brood
• in kabeljauw, haring, sardines, garnalen, mosselen en oesters
• in gedroogd fruit, met name abrikozen en vijgen

Neem bij het eten ook vitamine C (zoals sinaasappel of kiwi). Dan neemt de darm ijzer beter op. 

Waar zit vitamine B12 in?

• alleen in dierlijk voedsel, zoals vlees, vis, eieren, melk en yoghurt

Waar zit foliumzuur in?

• vooral in asperges, spinazie, volkorenbrood, andere volkorenproducten, peulvruchten, zoals bruine en witte bonen, linzen en sojabonen, en in lever

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Welke medicijnen worden gebruikt bij

IJzer 
Bij bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan ijzer worden verschillende ijzerzouten gebruikt. Deze bevatten ijzer en vullen een bestaand (of dreigend) ijzertekort aan. Het duurt zes weken tot een paar maanden totdat een tekort aan ijzer is aangevuld. Voorbeelden van ijzertabletten of drank zijn ferrofumaraat en ferrosulfaat.

IJzerinfuus of injecties worden gebruikt als u geen ijzertabletten en drank kunt gebruiken of als ze onvoldoende werken. Voorbeelden zijn ferricarboxymaltose, ferrioxidesaccharaat en ferriderisomaltose.

Vitamine B6 (pyridoxine)
Vitamine B6 wordt ook wel pyridoxine genoemd. Pyridoxine vermindert de verschijnselen van een bepaald type bloedarmoede (sideroblastaire anemie). Sideroblastaire anemie is een aangeboren afwijking. Bij dit type bloedarmoede is een zeer hoge vitamine B6 hoeveelheid nodig.

Foliumzuur
Foliumzuur (of de actieve vorm: folinezuur) wordt gebruikt bij bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan foliumzuur. Foliumzuur wordt ook wel vitamine B11 genoemd en is onder andere nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen. Een tekort aan foliumzuur in het lichaam kan worden aangevuld door het gelijknamige geneesmiddel foliumzuur te slikken, waardoor de bloedarmoede zal verdwijnen.

Hydroxocobalamine
Een tekort aan vitamine B12 veroorzaakt onder andere een bepaalde vorm van bloedarmoede (megaloblastaire anemie). Deze vorm van bloedarmoede geeft verschijnselen als vermoeidheid, vreemde gevoelswaarnemingen, zoals tintelingen in handen en voeten. Hydroxocobalamine is een vorm van vitamine B12. Het wordt gebruikt bij megaloblastaire anemie.

Ascorbinezuur
Ascorbinezuur is een vorm van vitamine C. Het wordt wel gebruikt bij methemoglobinemie. Dit is een bepaalde vorm van bloedarmoede, waarbij de rode bloedlichaampjes in het bloed te weinig zuurstof kunnen afgeven.

Azathioprine
Bij hemolytische anemie breekt het lichaam bepaalde rode bloedcellen af door een foutieve afweerreactie. Azathioprine onderdrukt deze afweerreactie. Meestal gebruikt u het samen met corticosteroïden.

Cyclofosfamide 
Cyclofosfamide wordt gebruikt bij hemolytische anemie. Bij hemolytische anemie breekt het lichaam bepaalde rode bloedcellen af door een foutieve afweerreactie. Cyclofosfamide remt de cellen in het lichaam die afweerstoffen aanmaken. Hierdoor komen er minder afweerstoffen tegen de eigen bloedcellen vrij.

Hydroxycarbamide
Hydroxycarbamide wordt ook gebruikt bij sikkelcelziekte (sikkelcelanemie). Dit is een erfelijke vorm van bloedarmoede, waarbij ook andere ziekteverschijnselen kunnen optreden. Bij sikkelcelziekte zijn de rode bloedcellen star, waardoor ze de bloedvaten verstoppen en makkelijk kapot gaan. Hydroxycarbamide stimuleert de aanmaak van beweeglijkere rode bloedcellen.

Erytropoëtische groeifactoren
Erytropoëtische groeifactoren stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen. Het wordt gebruikt om bloedtransfusie te voorkomen en bij mensen die geen bloedtransfusie kunnen of willen krijgen. Voorbeelden zijn darbepoëtine, epoëtine en methoxypolyethyleenglycolepoëtine.

Nandrolon 
Nandrolon lijkt op het mannelijk geslachtshormoon testosteron. In grote hoeveelheid (hoge dosering) helpt dit het beenmerg om nieuwe rode bloedcellen en bloedplaatjes te maken. Hierdoor stijgt de hoeveelheid rode bloedcellen en bloedplaatjes weer.

Busulfan
Busulfan wordt gebruikt bij een aantal aandoeningen, waarbij het beenmerg te weinig of niet goed werkende bloedcellen maakt. Voorbeelden zijn aplastische anemie, sikkelcelanemie en thalassemie. Als bloedtransfusies en medicijnen bij deze aandoeningen niet helpen of niet gebruikt kunnen worden, kan stamceltherapie worden geprobeerd. Bij deze therapie worden donor-stamcellen gegeven, nadat de eigen zieke beenmergcellen zijn gedood met busulfan of bestraling.

Eltrombopag
Eltrombopag wordt gebruikt bij aplastische anemie. Dit is een ziekte waarbij het beenmerg te weinig witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes maakt. Als stamceltherapie niet mogelijk is en wanneer een afweer onderdrukkende behandeling onvoldoende helpt kan uw arts voor eltrombopag kiezen.

Thymocytenimmunoglobuline 
Thymocytenimmunoglobuline wordt soms gebruikt bij ernstige aplastische anemie. Bij deze ziekte maakt het beenmerg te weinig rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes aan. Hierdoor ontstaat een vorm van bloedarmoede.