Inhoud

• Wat is slapeloosheid?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Slapeloosheid

Wat is slapeloosheid?

Slecht slapen kan door veel dingen komen. Vaak zijn er meer oorzaken, zoals:

• spanningen of zorgen
  Bijvoorbeeld over je relatie, de situatie thuis of op je werk. Als je je zorgen maakt, kun je niet goed ontspannen.
  Sommige mensen hebben spanning zonder dat ze het weten.
• niet slaperig genoeg zijn
  Je lichaam moet slaperig genoeg zijn om in slaap te vallen. Het kan moeilijker zijn om in slaap te vallen als je de vorige nacht lang in bed hebt gelegen. Of als je overdag een dutje hebt gedaan.
• psychische klachten
  Zoals angst of depressie.
• lichamelijke klachten
  Zoals pijn, jeuk, benauwdheid, hoesten of ’s nachts moeten plassen.
  Of maagzuur, hartkloppingen, zweet-aanvallen (opvliegers) of kramp in je kuiten.

Slechte slaapgewoontes

Soms heb je gewoontes die ervoor zorgen dat je slecht slaapt. Zoals:

• geen vast slaapritme, zoals bij: 
  • vaak ver vliegen, bijvoorbeeld voor je werk (jetlag)
  • ’s nachts werken, bijvoorbeeld in ploegendiensten
  • overdag slapen: als je overdag slaap gaat inhalen, slaap je ’s nachts minder diep.
• te vroeg naar bed gaan
• te laat opstaan
• dingen eten of drinken waar je energie van krijgt, zoals koffie of thee
  In koffie zit cafeïne: een stof die energie geeft. Ook in zwarte en groene thee, ijsthee, cola, energiedrank en chocolade zit cafeïne.
• roken
  In sigaretten zit nicotine: een stof die energie geeft.
• drugs of medicijnen gebruiken
  Sommige drugs of medicijnen geven energie, waardoor je niet kunt slapen.
• alcohol drinken
  Hierdoor word je ’s nachts vaker wakker en rust je dus minder goed uit.
• vlak voordat je gaat slapen: 
  • veel eten
  • op een scherm kijken, zoals je telefoon, tv, tablet of laptop
  • veel doen, zoals autorijden, vergaderen, sporten of een spannende serie kijken
• bezorgd zijn over hoe je slaapt
  Als je je zorgen maakt over hoe je slaapt, val je vaak moeilijker in slaap.
• overdag te veel binnen zijn
  Je krijgt dan te weinig daglicht op je huid en in je ogen. Daglicht in je ogen overdag zorgt dat je lichaam de stof melatonine maakt. Daardoor slaap je beter.
• overdag te weinig bewegen

Slaapziekte

Heel soms is de oorzaak een slaapziekte, zoals:

• slaap-apneu: je stopt vaak met ademen in je slaap. Deze adempauzes duren 10 seconden of langer.
• narcolepsie: overdag val je steeds in slaap, ook als je bezig bent. ’s Nachts word je een paar keer even wakker.
• vertraagde slaapfase-syndroom: je valt altijd pas laat in slaap en je bent ’s ochtends altijd erg slaperig. Het lukt niet om je slaapritme aan te passen.
• rusteloze benen: in de avond en nacht wil je steeds je benen bewegen.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Kortwerkende benzodiazepinen
Kortwerkende benzodiazepinen, ook wel kortwerkende slaapmiddelen genoemd, werken spierontspannend, rustgevend en maken suf. Ze werken kort en worden daarom vooral gebruikt als u problemen heeft om in te slapen. Voorbeelden zijn brotizolam, flunitrazepam, loprazolam, midazolam, temazepam, zolpidem en zopiclon.

Slaapmiddelen kunt u het beste alleen af en toe gebruiken en niet gedurende lange tijd achter elkaar. Bij langdurig gebruik kan namelijk gewenning en afhankelijkheid ontstaan.

Langwerkende benzodiazepinen
Langwerkende benzodiazepinen, ook wel slaapmiddelen genoemd, werken spierontspannend, rustgevend en maken suf. Ze werken vrij lang en worden vooral gebruikt om door te slapen. Van deze middelen kunt u ook overdag nog suf zijn. Voorbeelden zijn diazepam, flurazepam, lorazepam, lormetazepam, nitrazepam en oxazepam.

Slaapmiddelen kunt u het beste alleen af en toe gebruiken en niet gedurende lange tijd achter elkaar. Bij langdurig gebruik kan namelijk gewenning en afhankelijkheid ontstaan.

Valeriaan
Valeriaan is een kruidenmiddel. Het heeft een licht rustgevende werking. Hierdoor kunt u beter in slaap vallen.

Aardbeiblad met wijnstokblad
Aardbeiblad met wijnstokblad is een kruidenmiddel. Het kan worden gebruikt bij slapeloosheid. Hoe het precies werkt is niet bekend. Er is geen bewijs dat dit kruidenmiddel werkt bij slapeloosheid.

Melatonine
Melatonine is een hormoon dat in de hersenen wordt gemaakt. Men denkt dat melatonine iets met het bioritme van de mens heeft te maken. De afgifte komt 's avonds op gang. Onder invloed van licht wordt de melatonineafgifte weer minder. Melatonine wordt gebruikt bij inslaapstoornissen.

Levomepromazine
Ernstig zieke mensen of mensen die op sterven liggen, kunnen zeer angstig, onrustig of verward zijn of veel pijn hebben. Een kunstmatige slaap kan deze periode verlichten. Levomepromazine zorgt voor een kunstmatige slaap. Het wordt gebruikt om het effect van het slaapmiddel midazolam te versterken als dit onvoldoende werkt.

Chloralhydraat
Chloralhydraat wordt soms gebruikt bij mensen met een psychische stoornis.

Amitriptyline
Ernstig zieke mensen of mensen die op sterven liggen kunnen last hebben van slapeloosheid. Amitriptyline kan dan worden gebruikt als benzodiazepinen onvoldoende werken.

Trazodon
Trazodon kan worden gebruikt voor slaapproblemen bij ernstig zieke mensen, mensen die op sterven liggen of mensen die last hebben van posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Mirtazapine
Mirtazapine kan worden gebruikt voor slaapproblemen bij ernstig zieke mensen, mensen die op sterven liggen of mensen die last hebben van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het kan ook worden gebruikt tegen ernstige slaapproblemen bij depressieve jongeren als andere maatregelen niet helpen.