Medische Encyclopedie
Inhoud
- Wat doet hydrocortison en waarbij gebruik ik het?
- Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
- Mag ik hydrocortison gebruiken met andere medicijnen?
- Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
- Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
- Hoe gebruik ik dit medicijn?
hydrocortison
Hydrocortison (cortisol) is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
In het menselijk lichaam wordt het gemaakt door de bijnierschors. Het is nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. Verder remt het ontstekingen en overgevoeligheidsreacties.
Artsen schrijven hydrocortison voor om een tekort aan bijnierschorshormoon aan te vullen bij bijnierziekten. Zoals de ziekte van Addison, na behandeling van de ziekte van Cushing en bij het adrenogenitaal syndroom.
Artsen schrijven het ook voor bij ernstige luchtwegontstekingen, zoals astma en COPD.
Wat doet hydrocortison en waarbij gebruik ik het?
Bijnierziekten
Bijnierschorshormoon
Hydrocortison wordt ook cortisol genoemd. Het wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors dit niet of te weinig maakt. Hydrocortison speelt een rol bij de afweer (immuunsysteem), inspanning en stress. Het is ook belangrijk voor een goede regeling van de hoeveelheid glucose in het bloed.
Oorzaken
Een tekort aan hydrocortison kan het geval zijn als:
- Het bijnierschors minder goed werkt. (Bijvoorbeeld bij de ziekte van Addison en het adrenogenitaal syndroom. Of als de bijnieren zijn verwijderd, bijvoorbeeld vanwege de ziekte van Cushing).
- De hypofyse minder goed werkt. Dit is een klier in de hersenen die de bijnierschors ‘opdracht’ hoort te geven om hydrocortison te maken. Een minder goede werking van de hypofyse kan bijvoorbeeld ontstaan door een operatie aan de hypofyse. (Bijvoorbeeld bij de ziekte van Cushing).
Dagritme
Van nature wordt hydrocortison (= cortisol) gemaakt volgens een dagritme. In de vroege ochtend komt veel cortisol vrij en tijdens de dag steeds minder. Bij inspanning, ziekte of stress geeft de bijnierschors juist een grote hoeveelheid in een keer af.
De behandeling met hydrocortison moet ook een patroon hebben wat hierop lijkt. Daarom moet u in de ochtend meestal meer hydrocortison gebruiken dan in de avond. Ook moet daarom u bij ziekte of ernstige stress extra hydrocortison innemen.
Corticosteroïd-crisis
Als er in een keer te weinig aan cortisol is (levensbedreigende corticosteroïd-crisis) moet hydrocortison soms met een injectie worden gegeven. Dit werkt sneller. Ook zult u tijdens zo’n crisis niet altijd tabletten of capsules kunnen slikken.
Ziekte van Addison
Oorzaak
Bij de ziekte van Addison werken de bijnieren niet goed. Een zelfde situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald omdat er een tumor was. Hierdoor ontstaat een tekort aan hydrocortison (= cortisol) en aan een paar andere hormonen. Namelijk sommige mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison met fludrocortison. Fludrocortison is als vervanging voor aldosteron. Mannelijke geslachtshormonen worden soms aangevuld met DHEA (prasteron).
Hierboven, bij Bijnierziekten leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Ziekte van Cushing
Oorzaak
De buitenkant van de bijnieren (de ‘schors’), maakt hydrocortison (= cortisol), mannelijke geslachtshormonen en aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk. De ‘opdracht’ om deze hormonen te maken ontvangt het van de hypofyse. De hypofyse is een klier in de hersenen.
Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel bijnierschorshormoon aan. Dit komt meestal door een goedaardige tumor in de hypofyse. Het kan ook komen door een tumor in een van de bijnieren of ergens anders in het lichaam. Een operatie aan de hypofyse of de bijnieren zelf kan dan nodig zijn.
Behandeling
Na een operatie aan de hypofyse kan de hoeveelheid hydrocortison tijdelijk te laag zijn. Dan moet het worden aangevuld.
Na verwijdering van de bijnieren is het altijd nodig hydrocortison aan te vullen.
Hydrocortison wordt ook gebruikt als maar één van de bijnieren is verwijderd. Het wordt dan gebruikt totdat de andere bijnier weer voldoende hydrocortison (=cortisol) maakt.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Adrenogenitaal syndroom
Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig hydrocortison (=cortisol), te veel mannelijke geslachtshormonen en te weinig aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit de combinatie van hydrocortison of cortison met fludrocortison. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Astma
Verschijnselen
Mensen met astma hebben last van aanvallen en periodes van benauwdheid. Deze aanvallen worden uitgelokt door prikkels. Voorbeelden van deze prikkels zijn koude lucht, rook en stoffen waar u allergisch voor bent. Ook inspanning kan een aanval veroorzaken
Oorzaak
Bij gezonde mensen veroorzaken deze prikkels geen benauwdheid, terwijl mensen met astma hier wel gevoelig voor zijn. Bij hen ontsteken de slijmvliezen in de luchtwegen als ze met deze prikkels in aanraking komen. Als reactie op de ontsteking trekken de luchtwegen samen, waardoor u benauwd wordt.
Behandeling
Soms helpt de behandeling van de longen met inhalaties niet voldoende. Dan kan de arts een stootkuur met een bijnierschorshormoon voorschrijven. Bijvoorbeeld als de astma opeens erger wordt. Dit is meestal een stootkuur met prednisolon. Soms schrijft de arts in plaats van prednisolon hydrocortison voor. Bij deze stootkuur krijgt u injecties met hydrocortison. Soms krijgt u 1 injectie, die dan een paar dagen blijft werken.
Effect
Hydrocortison geneest de ziekt niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uur dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
Chronische obstructieve longziekte (COPD)
Verschijnselen
COPD is de Engelse afkorting voor chronische obstructieve longziekte. Bij COPD zijn de luchtwegen vernauwd en heeft u last van slijm in de luchtwegen. U moet veel hoesten en bent benauwd. De klachten kunnen af en toe erger of juist beter worden.
De oorzaak van COPD is meestal een beschadiging van de luchtwegen, bijvoorbeeld door roken.
Behandeling
Als COPD ineens erger wordt krijgt u meestal een stootkuur met prednisolon. U krijgt dan tabletten of capsules. Deze moet u tijdens 1 tot 2 weken gebruiken.
Soms wordt een stootkuur met hydrocortison gebruikt. Bij een stootkuur met hydrocortison krijgt u injecties. Soms krijgt u 1 injectie, die dan een paar dagen blijft werken.
Effect
Hydrocortison geneest de ziekt niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uur dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
Allergie
Hydrocortison-injecties worden gegeven bij hevige allergische reacties, met flauwvallen en ernstige hartvaat-problemen.
Lees meer over allergie . “Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van hoe gevoelig u bent voor deze bijwerkingen, hoe goed u bent ingesteld, hoeveel hydrocortiso u gebruikt en hoelang de behandeling duurt.
- Gebruikt u hydrocortison als substitutietherapie (als u zelf te weinig hydrocortison maakt)? Als de dosering goed is ingesteld, krijgt u geen last van bijwerkingen.
- Gebruikt u hydrocortison als stootkuur (een paar dagen achter elkaar tegen een ontstekingsziekte of allergie)? De bijwerkingen zijn soms lastig of vervelend, maar meestal niet gevaarlijk of schadelijk.
- Heeft u vaker in een jaar een stootkuur nodig? de meeste lastige of vervelende bijwerkingen gaan over als u aan het middel gewend bent geraakt. Dat is na een paar dagen tot weken.
Na een paar weken gebruik of veel stootkuren heeft u wel een kleine kans op andere ernstigere bijwerkingen.
Hoe korter u dit medicijn gebruikt en hoe lager de dosering, hoe minder kans u heeft op deze bijwerkingen.
Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt krijgen:
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Hoofdpijn en duizelig zijn.
Moe zijn.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Maag- of darmklachten, zoals maagpijn, misselijkheid, opkomend maagzuur, een opgezette buik of verstopping. Soms diarree.
Overleg met uw arts of u dit medicijn vlak voor of tijdens het eten kunt innemen. Dat voorkomt deze klachten meestal.
Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels
Overleg voor gebruik met uw arts als u een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Ook heeft u het minder snel in de gaten als een infectie uit de hand loopt. Dit medicijn zorgt namelijk voor minder verschijnselen van een ontsteking, zoals roodheid en zwelling.
Neem in elk geval contact op met uw arts bij- een ontsteking die opeens opkomt;
- ontstekingen in of rond uw ogen;
- ontstekingen waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus zijn veroorzaakt, zoals gordelroos;
- als in uw omgeving mazelen of waterpokken heerst;
- als u een wond heeft die slecht geneest;
- als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting.
Spierklachten, zoals spierzwakte, spierpijn, trillende handen en spierkrampen in handen, voeten en benen.
Dit kan na stoppen nog lang blijven.
Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen hier extra last van hebben. Raadpleeg uw arts als uw klachten erger worden.Veranderingen in gevoel en stemming. Dit kan per persoon verschillen. U kunt energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of moe.
Mogelijk moet de dosering iets lager.
Heeft u slaapproblemen door de rusteloosheid? Het kan helpen hydrocortison in één keer vroeg op de dag in te nemen. Overleg hierover met uw arts.
Bent u depressief of wordt u hiervoor behandeld? Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken.Verschijnselen van diabetes (suikerziekte). U merkt dit aan veel dorst en veel plassen.
Heeft u diabetes? Meet in de volgende gevallen extra vaak uw bloedsuiker:- Als u dit medicijn in een hoge dosering (stootkuur) langer dan 10 dagen gaat gebruiken.
- Als u last heeft van dorst, droge mond, veel plassen en moe zijn. Deze klachten komen door een te hoge bloedsuiker.
- Bij een infectie.
Heeft u een te hoge bloedsuiker? Raadpleeg dan uw arts. Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer glucoseverlagers nodig.
Vochtophoping (oedeem). Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.
Mensen die al last van oedeem hebben, bijvoorbeeld door hartfalen zijn hier extra gevoelig voor. Overleg daarom voor gebruik met uw arts als u hartfalen of oedeem heeft.Stoornissen in uw hartritme.
Raadpleeg uw arts als u dit merkt.
Huiduitslag en jeuk. Dit kan wijzen op overgevoeligheid, maar dat hoeft niet. Raadpleeg bij huiduitslag uw arts.
Pijn aan de gewrichten.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Maagzweer of darmzweer.
Dit medicijn kan een maagzweer erger worden. Overleg voor gebruik met uw arts of apotheker als u een maag- of darmzweer heeft. Of als u er kortgeleden een heeft gehad. Misschien heeft u een maagbeschermer nodig. Raadpleeg uw arts als uw maagklachten erger worden.
Een te hoge bloeddruk.
Het treedt vooral op bij doseringen van meer dan 30 mg per dag bij mensen die hier gevoelig voor zijn. Heeft u een hoge bloeddruk of wordt u hiervoor behandeld? Overleg dan voor gebruik met uw arts. Uw bloeddruk moet vaker worden gecontroleerd.
Ernstige psychische klachten, zoals overdreven blij gevoel, impulsief gedrag en in de war zijn. En wanen (u gelooft of denkt dingen die niet kloppen) en hallucinaties (u ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn).
Overleg bij deze verschijnselen met uw arts.
De hik.
Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten of jeuk.
Een heel enkele keer ontstaat een ernstige allergie (met onder andere benauwdheid, zwelling van mond, keel, verlies van het bewustzijn). Ga dan onmiddellijk naar een arts of Eerste-Hulpdienst.In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor hydrocortison. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
Bij injecties in een spier: op de plaats van de injectie deuk in de huid donkere of lichte verkleuring van de huid.
Als u meerdere stootkuren in een jaar nodig heeft. Of als de dosering bij substitutietherapie wekenlang te hoog is ingesteld. Dan u heeft meer kans op onderstaande bijwerkingen. Ze treden soms pas na maanden op, of als u al bent gestopt.
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Zwaarder worden en een andere vetverdeling
Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug. Het is vaak nodig uw eetgewoontes aan te passen om uw gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen.
Dik gezicht (bolle wangen).
Net als de gewichtstoename is dit voor veel mensen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het gaat niet goed met u, maar voor uw omgeving ziet u er juist goed uit. Het verdwijnt weer als u stopt met het medicijn.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Dunnere huid, waardoor u sneller blauwe plekken heeft en streepvormige littekens (striae).
Een paar maanden na het stoppen met de behandeling heeft de huid meestal weer zijn normale dikte terug. De littekens verdwijnen niet meer.
Rood geaderde of rode huid in het gezicht en puntvormige huidbloedinkjes.
Minder goede werking van de bijnierschors.
Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van. Maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
Broze botten (osteoporose), waardoor deze eerder breken
Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende kalk te gebruiken. Dit kan in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten. Ook beweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
In veel gevallen zal de arts u adviseren ook medicijnen tegen botontkalking te gebruiken.Te weinig kalium in het bloed. Dit merkt u aan spierkrampen, spiertrekkingen, spierpijn en spierzwakte. Verder aan minder eetlust, verstopping en hartkloppingen of een overslaand hart.
Neem bij een of meer van deze klachten contact op met uw arts.
Te veel cholesterol in het bloed, na meerdere maanden gebruik
Hierdoor heeft u meer kans op hart- of vaatziekten. Uw arts kan medicijnen voorschrijven om de hoeveelheid cholesterol in uw bloed te verlagen.
Staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens: cataract). Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet.
Staar komt meestal alleen voor bij gebruik tijdens meerdere jaren of meerdere jaren een te hoge dosering.
Glaucoom (verhoogde oogboldruk). Overleg met uw arts als u weet dat u glaucoom heeft, terwijl u daar niet voor wordt behandeld. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien. Of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen een paar uren wegtrekt.
Glaucoom komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren of meerdere jaren een te hoge dosering.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Huidklachten, zoals slecht genezende wonden, acne (jeugdpuistjes), veel transpireren, meer lichaamsbeharing (vooral in het gezicht) en donkere of juist lichte plekken op de huid.
Peesontsteking en makkelijker scheuren van pezen, vooral van de achillespees.
Impotentie
Bij vrouwen: wegblijven van de menstruatie tijdens de behandeling.
Ernstige hart-vaataandoening, zoals hartfalen, een hartaanval of een beroerte.
Hier is meestal pas kans op na meerdere maanden gebruik of meerdere maanden een te hoge dosering.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Mag ik hydrocortison gebruiken met andere medicijnen?
Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.
De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.
- Ontstekingsremmende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen en naproxen. Deze pijnstillers hebben als bijwerking maag- en darmzweren. De kans hierop is groter als u ook hydrocortison gebruikt. De pijnstiller paracetamol heeft deze bijwerking niet. Deze kunt u wel veilig gebruiken.
Heeft u een ontstekingsremmende pijnstiller nodig? Overleg met uw arts of apotheker. Als u hydrocortison gebruikt moet u vaak ook een maagbeschermend middel slikken. - Bepaalde vaccins, bijvoorbeeld bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR-vaccin), rotavirusvaccin, varicellavaccin (tegen waterpokken) en BCG-vaccin (tegen tuberculose). Hydrocortison vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en kan de kans op bijwerkingen ervan verhogen. Als u hydrocortison gebruikt als substitutietherapie is dit geen probleem. Maar als u hydrocortison gebruikt voor andere ziektes kan uw lichaam onvoldoende reageren op deze vaccins. Hierdoor kunt u er ziek van worden. Overleg hierover met uw arts.
- De antistollingsmedicijnen acenocoumarol en fenprocoumon. Gebruikt u een hoge dosering van hydrocortison? Dan kan de werking van het antistollingsmedicijn toenemen. Overleg hierover met uw arts. Meld het aan de trombosedienst als u hydrocortison gaat gebruiken en als u ermee stopt.
- Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.
De volgende medicijnen verminderen de werking van hydrocortison. Dit is van belang als u hydrocortison langer dan 2 weken achter elkaar gebruikt. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Ook als u met een van deze medicijnen gaat stoppen.
- De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon.
- De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
- Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.
Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.
Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
Zwangerschap
- Gebruikt u dit medicijn als substitutietherapie? Dit is veilig voor de baby. Het is dan wel belangrijk dat de dosering goed is ingesteld. Raadpleeg uw arts.
- Injecties als stootkuur zijn soms mogelijk tijdens zwangerschap of als u zwanger wilt worden. Overleg hierover met uw arts.
Borstvoeding
- Gebruikt u dit medicijn als substitutietherapie. Dit is veilig voor de baby. Het is dan wel belangrijk dat de dosering goed is ingesteld. Raadpleeg uw arts.
- Bij een of meer injectie als stootkuur kunt u borstvoeding geven. Er is dan weinig risico voor de baby. Bij langer of vaker gebruik moet u samen met uw arts de risico’s afwegen tegen de voordelen.
Hoe gebruik ik dit medicijn?
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek. Vraag aan uw arts ook een duidelijke uitleg op papier. De doseringsschema’s bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld, omdat het afhankelijk is van uw persoonlijke situatie. Als u hoog in de bergen bent, heeft u bijvoorbeeld soms een hogere dosering nodig.
Hoe?
Tabletten of capsules
- Doorslikken met een half glas water.
- Krijgt u van dit medicijn last van uw maag? Overleg dan met uw arts. Mogelijk kunt u de tabletten of capsules na het eten innemen om maagklachten te voorkomen.
- Vindt u dat de tabletten een onplezierige bittere smaak hebben? Dan kunt u ze innemen met een lepel vla of yoghurt.
Tabletten of capsules met gereguleerde afgifte
- Innemen zonder te kauwen met een half glas water. De tabletten en capsules hebben een beschermende laag. De tabletten en capsules geven hierdoor langzaam gedurende de hele dag afgegeven aan het lichaam. Als u de tabletten of capsules kauwt of fijnmaakt gaat het beschermende laagje kapot. En komt al de hydrocortison onbedoeld tegelijk vrij uit de tablet of capsule.
Injecties
- De injecties worden door een arts of verpleegkundige toegediend.
- Bij substitutietherapie is het belangrijk dat u of iemand in uw omgeving de injectie in noodsituaties zelf kan gebruiken. U krijgt daarom een uitleg hoe u zelf het glazen buisje (ampul) klaarmaakt voor gebruik. En hoe u zelf moet injecteren bij een dreigende bijniercrisis. Deze uitleg wordt elk jaar herhaald.
Wanneer?
Bij vervanging van eigen bijnierschorshormoon
- Gewone tabletten of capsules: meestal moet u hydrocortison 3 keer op een dag innemen. In de ochtend de helft van de hoeveelheid en de rest in de middag en avond.
Moet u dit medicijn 2 keer op een dag innemen? Dan neemt u twee-derde van de hoeveelheid in de ochtend in en een-derde laat in de middag. U bootst dan de natuurlijke situatie na. De aanmaak van het lichaamseigen cortisol is in de ochtend namelijk ook het grootst. - Neem de ochtenddosis zo vroeg mogelijk in. Blijf daarna nog een tijd in bed om ‘op gang te komen’.
Soms adviseert de arts een ander schema. Bijvoorbeeld een dosis vlak voor u gaat slapen (bij het adrenogenitaal syndroom). - Capsules met gereguleerde afgifte: u neemt dit medicijn 2 keer op een dag in. U neemt twee-derde tot driekwart van de hoeveelheid ’s avonds minstens 2 uur na de laatste maaltijd, voor u gaat slapen. De rest neemt u in de ochtend minstens 1 uur voor het ontbijt in.
- Tabletten met gereguleerde afgifte: u neemt dit medicijn 1 keer per dag. Neem de tabletten ’s ochtends minstens een half uur voor het ontbijt in.
- Houd er rekening mee dat er toch nog een plotseling tekort aan hydrocortison kan ontstaan. Bijvoorbeeld als u koorts heeft of u extreem heeft ingespannen.
U kan dan een corticosteroïd-crisis of Addison-crisis krijgen. De verschijnselen hiervan zijn: geen eetlust, duizeligheid, misselijkheid, overgeven, krampende buikpijn en diarree. Vaak ook koorts, slaperigheid, sufheid, zwakte of ernstige vermoeidheid.
Ook kan een ernstig vochttekort optreden. U merkt dit aan een droge huid en slijmvliezen, duizeligheid door een lage bloeddruk en vaak diepliggende ogen. Het is dan heel belangrijk uw bloeddruk te laten meten. - Bij deze verschijnselen moet u snel het tekort aanvullen met hydrocortison of een ander bijnierschorshormoon. Waarschuw bij een beginnende crisis ook direct uw specialist.
Verwacht u de situatie al? Bijvoorbeeld bij een examen of het laten verwijderen van een moedervlek. Neem dan vooraf al extra hydrocortison in.
Injecties
- Bij vervanging van eigen bijnierschorshormoon: als u bij een corticosteroïd-crisis niet meer in staat bent tabletten of capsules in te nemen. Of als het effect van tabletten of capsules te lang zal duren.
- Bij COPD of astma: de injectie wordt bij een ernstige benauwdheids-aanval gegeven.
Hoelang?
- Bij vervanging van eigen bijnierschorshormoon: meestal moet u dit middel levenslang gebruiken.
- Bij een verergering van astma of COPD: de behandeling duurt meestal niet langer dan een paar dagen.